STEM là gì và làm sao để đưa giáo dục STEM vào trường mầm non?
By Đỗ Thị Hương Nhu, Philip de Ath, Educe Vietnam
November 20, 2023
STEM là gì?
Định nghĩa
STEM là viết tắt của Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học. Đó là một tiếp cận học tập liên ngành kết hợp bốn môn học này để giải quyết các vấn đề trong thế giới thực. Giáo dục STEM ngày càng trở nên quan trọng trong thế giới ngày nay vì nhiều việc làm yêu cầu kỹ năng trong các lĩnh vực này.
Tầm quan trọng của STEM
STEM rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ vì nhiều lý do:
Thúc đẩy kỹ năng tư duy phê phán và giải quyết vấn đề: giáo dục STEM khuyến khích trẻ tư duy phản biện, phân tích thông tin và tìm ra giải pháp sáng tạo cho các vấn đề. Nó giúp các em phát triển các kỹ năng suy luận logic và giải quyết vấn đề cần thiết trong các khía cạnh khác nhau của cuộc sống.
Thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới: Các hoạt động và dự án STEM mang đến cơ hội cho trẻ khám phá khả năng sáng tạo và suy nghĩ ngoài khuôn khổ của mình. Nó khuyến khích các em đưa ra những ý tưởng mới, thiết kế và xây dựng nguyên mẫu cũng như thử nghiệm các giải pháp của mình. Điều này thúc đẩy văn hóa đổi mới và chuẩn bị trẻ cho những nghề nghiệp tương lai đòi hỏi tư duy sáng tạo.
Phát triển năng lực công nghệ: Trong thời đại kỹ thuật số ngày nay, việc trẻ em phát triển năng lực công nghệ là rất quan trọng. Giáo dục STEM giúp trẻ tiếp cận với công nghệ và giúp chúng hiểu cách thức hoạt động của công nghệ. Nó trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết để điều hướng và sử dụng công nghệ một cách hiệu quả.
Tăng cường hợp tác và làm việc nhóm: Giáo dục STEM thường bao gồm các dự án hợp tác trong đó trẻ em làm việc cùng nhau theo nhóm. Điều này thúc đẩy kỹ năng làm việc nhóm, giao tiếp và cá nhân. Nó dạy trẻ cách cộng tác, lắng nghe ý kiến của người khác và làm việc vì một mục tiêu chung.
Khuyến khích trí tò mò và tinh thần học tập suốt đời: Giáo dục STEM nuôi dưỡng trí tò mò tự nhiên của trẻ và khuyến khích chúng đặt câu hỏi, khám phá và tìm kiếm câu trả lời. Nó khơi gợi tình yêu học tập và tư duy học hỏi không ngừng trong suốt cuộc đời.
Chuẩn bị trẻ em cho những nghề nghiệp tương lai: Các lĩnh vực STEM đang phát triển nhanh chóng và mang đến nhiều cơ hội nghề nghiệp. Bằng cách tiếp cận giáo dục STEM ngay từ khi còn nhỏ, trẻ sẽ phát triển nền tảng vững chắc trong các môn học này và được chuẩn bị tốt hơn cho sự nghiệp tương lai trong các lĩnh vực liên quan đến STEM.
Giáo dục STEM rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ em vì nó trang bị cho các em những kỹ năng và kiến thức thiết yếu để thành công trong thế kỷ 21. Nó chuẩn bị cho các em trở thành những nhà tư tưởng phản biện, người giải quyết vấn đề và nhà đổi mới, những người có thể đóng góp cho sự tiến bộ của xã hội.
Giới thiệu hoạt động STEM cho trẻ sẽ mang lại rất nhiều lợi ích. Nó có thể khơi dậy sự tò mò và sáng tạo của trẻ, cải thiện kỹ năng giao tiếp và cộng tác của các em, đồng thời chuẩn bị các em cho sự nghiệp tương lai trong các lĩnh vực STEM.
Hoạt động STEM dễ dàng và thú vị dành cho trẻ mọi lứa tuổi
Dưới đây là một số hoạt động STEM dễ dàng và thú vị dành cho trẻ em mọi lứa tuổi:
Trẻ sơ sinh (Dưới 1 tuổi)
Mặc dù các hoạt động STEM truyền thống có thể không phù hợp với trẻ dưới 1 tuổi nhưng vẫn có nhiều cách để giúp trẻ tham gia trải nghiệm STEM phù hợp theo độ tuổi. Dưới đây là một số hoạt động STEM dễ dàng và thú vị dành cho trẻ dưới 1 tuổi:
Chơi cảm giác: Chơi cảm giác là một cách tuyệt vời để giới thiệu cho trẻ nhỏ các khái niệm STEM. Đổ đầy các vật liệu khác nhau như nước, cát, gạo hoặc mì ống nấu chín vào một hộp chứa nông. Hãy để trẻ khám phá các kết cấu, nhiệt độ và tính chất khác nhau của những vật liệu này. Bạn cũng có thể thêm những đồ vật an toàn như đồ chơi bằng nhựa hay dụng cụ nhà bếp để trẻ thao tác và khám phá.
Chơi với gương: Đặt một chiếc gương an toàn cho trẻ trước mặt bé và quan sát phản ứng của trẻ. Trẻ sẽ bị mê hoặc bởi hình ảnh phản chiếu của chính mình và có thể cố gắng chạm vào hoặc tương tác với nó. Hoạt động này giúp phát triển kỹ năng theo dõi trực quan và nhận thức về không gian của các em.
Khám phá nguyên nhân và kết quả: Cung cấp cho bé đồ chơi hoặc đồ vật tạo ra âm thanh hoặc chuyển động khác nhau khi thao tác. Ví dụ, cho trẻ một cái lục lạc hoặc một món đồ chơi phát sáng khi lắc. Điều này giúp trẻ hiểu được mối quan hệ nhân quả và phát triển các kỹ năng vận động tinh.
Chơi với nước: Đổ một lượng nước nhỏ vào chậu hoặc bồn tắm và để các bé té nước và khám phá. Cung cấp cho trẻ các hộp đựng, cốc và đồ chơi nổi hoặc chìm khác nhau. Hoạt động này giới thiệu các khái niệm cơ bản về lực nổi và giúp phát triển khả năng phối hợp tay và mắt.
Nằm sấp với đồ chơi: Khi trẻ nằm sấp, hãy đặt đồ chơi hoặc đồ vật phù hợp với lứa tuổi trước mặt trẻ để khuyến khích các em với, nắm và khám phá. Chọn đồ chơi có kết cấu, hình dạng và màu sắc khác nhau để kích thích các giác quan và thúc đẩy sự phát triển kỹ năng vận động của trẻ.
Đi bộ trong thiên nhiên: Đưa các bé đi dạo trong thiên nhiên, chẳng hạn như công viên hoặc vườn. Chỉ ra các loại cây, hoa và động vật khác nhau mà bạn gặp trên đường đi. Nói về màu sắc, hình dạng và kết cấu của thế giới tự nhiên, bồi dưỡng kỹ năng quan sát và tình yêu thiên nhiên của trẻ.
Hãy nhớ luôn giám sát các em bé do bạn chăm sóc trong các hoạt động này và đảm bảo rằng tất cả các vật liệu và đồ vật đều an toàn và phù hợp với lứa tuổi. Trọng tâm ở độ tuổi này là khám phá, trải nghiệm bằng giác quan và xây dựng các kỹ năng nền tảng hơn là các khái niệm STEM rõ ràng.
Trẻ mới biết đi (2-3 tuổi)
Dưới đây là một số hoạt động STEM dễ dàng và thú vị dành cho trẻ từ 2 đến 3 tuổi:
Khối xây dựng: Cung cấp cho trẻ các khối xây dựng có hình dạng và kích cỡ khác nhau. Khuyến khích các em xếp chồng và sắp xếp các khối để xây dựng các công trình. Hoạt động này giúp phát triển nhận thức về không gian, kỹ năng giải quyết vấn đề và kỹ năng vận động tinh.
Chìm hoặc nổi: Đổ đầy nước vào chậu hoặc bồn và thu thập nhiều đồ vật khác nhau xung quanh lớp. Yêu cầu trẻ dự đoán xem mỗi đồ vật sẽ chìm hay nổi trước khi thả đồ vật đó xuống nước. Hoạt động này giới thiệu khái niệm về lực nổi và khuyến khích kỹ năng quan sát và tư duy phản biện.
Chai cảm giác: Tạo chai cảm giác bằng cách đổ đầy chai nhựa trong bằng các vật liệu khác nhau như nước màu, kim tuyến, hạt hoặc đồ vật nhỏ. Đậy kín các chai và để trẻ lắc và khám phá chúng. Hoạt động này kích thích các giác quan của trẻ và khuyến khích sự tò mò, tìm hiểu.
Cuộc săn lùng các đồ vật trong thiên nhiên: Đưa trẻ đi săn các đồ vật trong thiên nhiên ở sân sau hoặc công viên gần đó. Tạo danh sách các đồ vật để trẻ tìm, chẳng hạn như lá, đá, hoa hoặc côn trùng. Hoạt động này thúc đẩy kỹ năng quan sát, tính tò mò về thế giới tự nhiên và giúp trẻ phát triển vốn từ vựng.
Chơi với nam châm: Cung cấp cho trẻ những chữ cái hoặc hình dạng có gắn nam châm và một bề mặt từ tính, chẳng hạn như khay nướng bánh quy hoặc bảng trắng. Hãy để trẻ khám phá và thử nghiệm với nam châm, gắn chúng lên bề mặt từ tính và khám phá xem đồ vật nào có từ tính. Hoạt động này giới thiệu các khái niệm cơ bản về từ tính và khuyến khích các kỹ năng vận động tinh.
Trộn màu: Thiết lập một trạm trộn màu với các cốc màu cơ bản (đỏ, xanh, vàng) và các hộp chứa rỗng. Khuyến khích trẻ trộn các màu khác nhau lại với nhau và quan sát sự thay đổi. Hoạt động này giới thiệu khái niệm pha trộn màu sắc và khuyến khích sự sáng tạo và thử nghiệm.
Xây dựng cầu: Sử dụng các khối gỗ hoặc các vật liệu khác để tạo ra kết cấu cầu. Khuyến khích trẻ thử nghiệm các thiết kế khác nhau và kiểm tra độ ổn định của những cây cầu bằng cách sử dụng ô tô đồ chơi nhỏ hoặc các đồ vật khác. Hoạt động này thúc đẩy các kỹ năng giải quyết vấn đề, suy luận về không gian và các khái niệm kỹ thuật.
Hãy nhớ luôn giám sát và đảm bảo rằng tất cả các vật liệu được sử dụng đều an toàn và phù hợp với lứa tuổi. Những hoạt động này được thiết kế để có tính trải nghiệm, hấp dẫn và thúc đẩy hoạt động tìm tòi và khám phá, những điều cần thiết cho việc học và phát triển STEM của trẻ mới biết đi.
Trẻ mẫu giáo (3-6 tuổi)
Dưới đây là một số hoạt động STEM dành cho trẻ từ 3 đến 6 tuổi giúp phát triển kỹ năng tư duy bậc cao của trẻ. Hãy nhớ rằng trẻ mẫu giáo đã sẵn sàng và cần cơ hội để phát triển các kỹ năng tư duy bậc cao của mình, và cách tốt nhất để làm điều đó là thông qua các hoạt động học tập trải nghiệm kèm theo những câu hỏi hay. Đây là gợi ý của chúng tôi về những hoạt động và câu hỏi có thể đi kèm với chúng:
Cấu trúc xây dựng: Cung cấp cho trẻ mẫu giáo các vật liệu xây dựng như khối gỗ, gạch LEGO hoặc gạch từ tính. Khuyến khích trẻ xây dựng các công trình bằng trí tưởng tượng và kỹ năng giải quyết vấn đề. Đặt những câu hỏi như:
Em hãy nghĩ cách làm cho cấu trúc của mình cao hơn hoặc rộng hơn?
Điều gì xảy ra nếu em loại bỏ một khối từ dưới lên? Tại sao?
Em có thể tạo ra một cấu trúc để đỡ được một món đồ chơi nhỏ ở trên không?
Thiết kế và xây dựng một đường chạy cho viên bi đá: Cung cấp cho trẻ mẫu giáo các vật liệu như ống bìa cứng, cốc giấy và băng dính. Thử thách trẻ thiết kế và xây dựng một đường chạy cho các viên bi bằng đá với những vật liệu này. Khuyến khích các em suy nghĩ về đường đi mà viên bi sẽ đi và cách làm cho nó chuyển động trơn tru. Đặt những câu hỏi như:
Em hãy nghĩ cách làm cho viên bi chuyển động nhanh hơn hoặc chậm hơn?
Điều gì xảy ra nếu em thay đổi độ cao của ống?
Emcó thể tạo một vòng hoặc một bước nhảy cho viên bi không?
Chia nhóm và phân loại: Cung cấp cho trẻ mẫu giáo một bộ sưu tập đồ vật như nút, vỏ sò hoặc động vật đồ chơi. Yêu cầu trẻ sắp xếp và phân loại các đồ vật dựa trên các thuộc tính khác nhau như màu sắc, kích thước hoặc hình dạng. Khuyến khích trẻ giải thích lý do của mình. Đặt những câu hỏi như:
Vì sao em đã quyết định sắp xếp các đối tượng theo cách này?
Em có thể tìm cách khác để sắp xếp các đối tượng này không?
Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta thêm một đối tượng mới vào bộ sưu tập? Đối tượng này nên được xếp vào đâu?
Khám phá thiên nhiên: Đưa trẻ mẫu giáo đi dạo trong thiên nhiên và khuyến khích trẻ quan sát và tìm hiểu môi trường tự nhiên. Cung cấp kính lúp hoặc ống nhòm để tăng cường khả năng khám phá của trẻ. Đặt những câu hỏi như:
Em quan sát được gì về thực vật hoặc động vật mà em nhìn thấy?
Chúng giống hay khác nhau như thế nào?
Em hãy nghĩ xem tại sao một số loài thực vật hoặc động vật nhất định lại sống ở những môi trường sống nhất định không?
Tạo kiểu mẫu: Cung cấp cho trẻ mẫu giáo các vật liệu như khối màu, hạt hoặc thẻ mẫu. Khuyến khích trẻ tạo ra và mở rộng các kiểu mẫu bằng cách sử dụng những vật liệu này. Đặt những câu hỏi như:
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo trong kiểu mẫu này? Vì sao em biết?
Em có thể tạo một kiểu mẫu lặp lại theo một cách khác không?
Điều gì xảy ra nếu chúng ta thay đổi phần tử bắt đầu của mẫu?
Thí nghiệm Khoa học: Tiến hành các thí nghiệm khoa học đơn giản với trẻ mẫu giáo, chẳng hạn như trộn màu, khám phá sự chìm và nổi hoặc quan sát sự phát triển của thực vật. Khuyến khích trẻ đưa ra dự đoán, quan sát cẩn thận và rút ra kết luận. Đặt những câu hỏi như:
Em nghĩ điều gì sẽ xảy ra? Tại sao?
Em đã quan sát được điều gì trong quá trình thí nghiệm?
Tại sao em nghĩ rằng điều này sẽ xảy ra? Chúng ta có thể học được gì từ nó?
Hãy nhớ cung cấp cho trẻ sự hướng dẫn và hỗ trợ trong các hoạt động này, cho phép trẻ khám phá và suy nghĩ một cách phản biện. Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi, tạo kết nối và giải thích suy nghĩ của các em. Những hoạt động này thúc đẩy các kỹ năng tư duy bậc cao như giải quyết vấn đề, tư duy phê phán, sáng tạo và phân tích, những kỹ năng cần thiết cho sự phát triển nhận thức của trẻ.
Lời khuyên để giới thiệu các hoạt động STEM cho trẻ trong môi trường mầm non
Giới thiệu các hoạt động STEM cho trẻ trong môi trường mầm non có thể là một trải nghiệm bổ ích và hấp dẫn. Dưới đây là một số mẹo giúp bạn kết hợp thành công STEM vào giáo dục mầm non:
Bắt đầu với các khái niệm đơn giản: Bắt đầu bằng cách giới thiệu các khái niệm STEM đơn giản, phù hợp với lứa tuổi và phù hợp với trải nghiệm hàng ngày của trẻ. Tập trung vào các khái niệm như hình dạng, màu sắc, hoa văn, nguyên nhân và kết quả.
Trải nghiệm thực tế: Cung cấp cho trẻ những trải nghiệm thực tế và cơ hội khám phá. Sử dụng các tài liệu và học liệu cho phép các em tích cực tương tác với các khái niệm STEM. Khuyến khích trẻ chạm, thao tác và thử nghiệm các đồ vật và học liệu.
Khuyến khích sự tò mò và đặt câu hỏi: Nuôi dưỡng cảm giác tò mò và khuyến khích trẻ đặt câu hỏi. Tạo ra một môi trường an toàn và hỗ trợ, nơi trẻ em cảm thấy thoải mái khi khám phá và tìm kiếm câu trả lời cho những thắc mắc của mình. Khuyến khích các câu hỏi mở nhằm thúc đẩy tư duy phản biện và giải quyết vấn đề.
Kết hợp vui chơi: Sử dụng các hoạt động vui chơi để giới thiệu các khái niệm STEM. Chơi là một cách tự nhiên để trẻ khám phá và học hỏi. Cung cấp các vật liệu và đồ chơi mở cho phép trẻ thử nghiệm, xây dựng và giải quyết vấn đề.
Kết nối STEM với bối cảnh thế giới thực: Giúp trẻ hiểu được sự liên quan của các khái niệm STEM bằng cách kết nối chúng với bối cảnh thế giới thực. Cho trẻ thấy STEM hiện diện như thế nào trong cuộc sống hàng ngày của các em, chẳng hạn như trong tự nhiên, công nghệ hoặc đồ vật hàng ngày. Khuyến khích các cuộc thảo luận về cách STEM tác động đến cuộc sống của trẻ.
Học tập hợp tác: Thúc đẩy sự hợp tác và làm việc theo nhóm ở trẻ em. Khuyến khích trẻ làm việc cùng nhau trong các dự án STEM, cho phép trẻ chia sẻ ý tưởng, giải quyết vấn đề và học hỏi lẫn nhau. Hợp tác nâng cao kỹ năng giao tiếp và nuôi dưỡng ý thức cộng đồng.
Ghi lại và phản ánh: Ghi lại trải nghiệm STEM của trẻ thông qua ảnh, hình vẽ hoặc quan sát bằng văn bản. Sử dụng những hồ sơ này làm cơ sở để suy ngẫm và thảo luận. Khuyến khích trẻ suy ngẫm về việc học của mình, đặt câu hỏi và tạo mối liên hệ giữa những trải nghiệm của chúng.
Phát triển chuyên môn: Luôn cập nhật các nghiên cứu mới nhất và các phương pháp hay nhất trong giáo dục STEM mầm non. Tham dự các hội thảo phát triển chuyên môn hoặc tìm kiếm tài nguyên trực tuyến, ví dụ bằng cách truy cập nguồn học liệu STEMsmart, để nâng cao kiến thức và chiến lược giảng dạy của bạn.
Sự tham gia của phụ huynh: Thu hút phụ huynh tham gia vào quá trình dạy và học STEM. Chia sẻ thông tin về các hoạt động STEM và khuyến khích phụ huynh tiếp tục khám phá STEM tại nhà cùng với trẻ. Cung cấp tài nguyên và đề xuất về sách, trò chơi hoặc thí nghiệm liên quan đến STEM mà các gia đình có thể cùng tham gia.
Tính linh hoạt và thích ứng: Hãy linh hoạt và điều chỉnh các hoạt động dựa trên sở thích, khả năng và mức độ phát triển của trẻ. Cho phép trẻ chủ động trong việc học và điều chỉnh các hoạt động để đáp ứng nhu cầu cá nhân.
Hãy nhớ rằng, mục tiêu là nuôi dưỡng tình yêu dành cho STEM và cung cấp cho trẻ nền tảng vững chắc cho việc học tập trong tương lai. Bằng cách kết hợp những lời khuyên này, bạn có thể tạo ra một môi trường học tập STEM hấp dẫn và kích thích trong những năm đầu đời.
Phần kết luận
Hoạt động STEM có thể giúp trẻ phát triển các kỹ năng quan trọng như tư duy phê phán, giải quyết vấn đề và kỹ năng phân tích. Những kỹ năng này rất cần thiết để thành công trong thế giới hiện đại và có thể áp dụng cho nhiều lĩnh vực STEM khác nhau. Để bắt đầu, có rất nhiều tài nguyên trực tuyến có thể giúp bạn tìm ra các hoạt động thú vị và hấp dẫn cho con mình. Khóa đào tạo STEM dành cho giáo viên mầm non của Educe, blog STEMsmart về giáo dục STEM và Thư viện sách điện tử miễn phí dành cho trẻ em của Schoolisting là những nơi tuyệt vời để bắt đầu. Vậy tại sao bạn không thử một số hoạt động STEM với trẻ mầm non của mình ngay hôm nay?